3.Mektup: Herşeyin Tek Sahibi Allah
Hatıra gelen ikinci nükte: Sonsuz güç ve kudret sahibi ve herşeyi san’atla yaratan Allah, Herşeyi hikmetle ve harika üstün san’atıyla yoktan yaratan Allah, bir olan ve birliği her bir şeyde görülen Allah, kemâl-i kudretini ve Allah’ın hikmetinin güzelliğini ve Allah’ın birlik delilini göstermek için, pek az birşeyle çok işleri görmek, pek küçük birşeyle pek büyük vazifeleri gördürmeyi âdet etmiştir. Bazı Sözlerde demiştim ki: Eğer bütün eşya tek bir Zâta isnad edilse, kesinlik derecesinde bir kolaylık peydâ eder. Eğer eşya çeşitli sanatkarlara, esbablara isnad edilse, imtinâ derecesinde bir kolaylıkla, bir güçlükler ortaya düşer. Çünkü, bir subay gibi veya usta gibi birtek zât, birçok ferde ve birçok taşlara bir fiille, bir hareketle ve kolaylıkla bir vaziyet verip bir netice hâsıl eder ki, eğer o vaziyeti alması ve o neticeyi ortaya çıkartması, o ordudaki ferdlere ve o direksiz kubbedeki taşlara havale edilse, pek çok fiillerle, pek çok zorluklarla, pek çok karışıklıklarla ancak yapılabilir.
İşte, şu kâinattaki raks ve dönüş, gezinme ve seyretme yeri ve daimî tesbih edenlerin bakışı ve dört mevsim ve gece-gündüzdeki seyahat gibi hareketler, eğer birliğe verilse, birtek Zât, birtek emirle, birtek küreyi tahrik ile, mevsimlerin değişmesindeki san’at harikalarını ve gece-gündüzün deveranındaki hikmet harikalarını ve yıldızların ve şems ve kamerin şeklen hareketlerinde şirin seyir levhalarını göstermek gibi, o yüce vaziyetleri ve kıymetli neticeleri ortaya çıkarır . Çünkü tüm mevcudat ordusu O’nundur. İstese, yer gibi bir askeri, tüm yıldızlara kumandan tayin eder. Koca güneşi, ahalisine ısıtıcı ve ışık verici bir lâmba; ve Allah’ın kudretinin nakışlı levhaları olan , dört mevsim de bir dokuma aleti; ve hikmetlerle dolu yazılmış sayfalar olan gece-gündüzü de bir yay yapar. Her bir gününe, ayrı bir şekilde bir ayı göstererek, vakitlerin hesabı için takvimcilik yaptırır. Ve yıldızların kendilerine, raksa gelen ve cezbeden raks eden melâikenin ellerinde, süslü ve şirin, parlak, nâzik kandillerin suretini vermek gibi, dünyaya ait çok hikmetlerini gösterir. Eğer bu vaziyetler, umum mevcudata hükmü ve düzeni ve kanunu ve tedbire yönelik olan bir Zattan istenilmezse, o vakit tüm güneşler, yıldızlar, hakikî hareketle ve sınırsız bir sür’atle sınırsız bir mesafeyi hergün kat’ etmeleri lâzım gelir.İşte, birlikte sonsuz kolaylık ve çoklukta sonsuz zorluk bulunduğundandır ki, ticaret ve san’atla uğraşanlar, çok bir birlik verir, tâ kolaylık olsun. Yani, şirketler teşkil ederler.Özetle, inançsızlık yolunda sınırsız güçlükler var; İslamiyet ve birlik yolunda sonsuz kolaylık var.
Bâkî olan sadece Odur.Said Nursî
